У Беларусі з 15 лістапада па 4 снежня 2021 года сацыялагічным кансорцыумам ДНУ «Інстытут сацыялогіі НАН Беларусі» сумесна з Аналітычным цэнтрам EcooM было праведзена маштабнае сацыялагічнае даследаванне «Беларусь: меркаванне пра будучыню». Даследаванне праведзена ў рамках сацыялагічнага забеспячэння рэспубліканскага рэферэндуму.
У апытанні прынялі ўдзел 10 217 рэспандэнтаў. Генеральная сукупнасць — эканамічна занятае насельніцтва. Выбарка шматступеньчатая, стратыфікаваная (па рэгіёне пражывання і тыпе населенага пункта), з кантролем квот па палавой прыкмеце і ўзросце. Даследаваннем ахоплены ўсе вобласці Беларусі, Мінск, 52 раёны (з улікам 9 раёнаў сталіцы), амаль 350 арганізацый і прадпрыемстваў розных сфер і форм уласнасці.
Варта адзначыць высокую цікавасць грамадзян да анкетавання, большасць з якіх станоўча ўспрынялі інтарэс сацыёлагаў да іх пазіцыі і ацэнак. Апытанне ўспрынята як магчымасць данесці сваё меркаванне наконт бягучых працэсаў, хвалюючых праблем і будучыні краіны. Грамадзяне выказвалі пажаданні больш частага правядзення такіх сацыялагічных даследаванняў. У ходзе жывога абмеркавання з інтэрв’юерамі рэспандэнты ўзнімалі пытанні водазабеспячэння, будаўніцтва аб’ектаў сацыяльнай і забаўляльнай інфраструктуры, якасці і даступнасці медыцынскага абслугоўвання і іншыя. Усе паступіўшыя заўвагі пачуты і пастаўлены на кантроль мясцовай выканаўчай уладай.
Даныя маштабнага сацдаследавання: больш за 72% беларусаў давяраюць Прэзідэнту
Больш за 72% беларусаў давяраюць Прэзідэнту. Такія даныя маштабнага сацыялагічнага даследавання «Беларусь: меркаванне пра будучыню» агучыў кіраўнік Аналітычнага цэнтра EcooM Сяргей Мусіенка.
«Прэзідэнту ў цэлым давяраюць 72,3% грамадзян (паказчык з’яўляецца сумай рэзультатаў «давяраю» — 45,9% і «хутчэй давяраю» — 26,4%). У параўнанні з папярэднім аналагічным даследаваннем гэты паказчык вырас на 5,8% (было 66,5%)», — расказаў Сяргей Мусіенка.
Пры гэтым узровень падтрымкі кіраўніка дзяржавы высокі ва ўсіх узроставых групах. У рэгіянальным разрэзе найбольшай падтрымкай (78,6% і вышэй) Прэзідэнт Беларусі карыстаецца ў Гомельскай, Віцебскай і Магілёўскай абласцях. Традыцыйна больш стрыманыя ў ацэнках жыхары Мінска, сярод якіх аб даверы кіраўніку дзяржавы заявілі 69,1%.
Узровень даверу іншым дзяржаўным і грамадскім інстытутам выглядае наступным чынам: арміі — 70,6%, царкве — 65,5%, праваахоўным органам — 62,5%, ураду — 59,8%, парламенту (Нацыянальнаму сходу Рэспублікі Беларусь) — 56,4%.
Звяртае на сябе ўвагу высокая ацэнка грамадствам такога інстытута, як Усебеларускі народны сход, узровень даверу якому ва ўсіх узроставых групах адзін з самых высокіх — 62,2%.
Амаль 60 працэнтаў беларусаў давяраюць дзяржслужачым і мясцовым органам улады
Згодна з вынікамі даследавання ўзровень даверу грамадзян дзяржаўным служачым складае 57,3 працэнта, мясцовым органам мясцовай улады — 56,8 працэнта, Цэнтральнай выбарчай камісіі — 52,9 працэнта, палітычным партыям — 31 працэнт. Са сродкаў масавай інфармацыі тэлебачанню давярае 52,3 працэнта грамадзян, газетам — 43,3 працэнта, сайтам сеткі Інтэрнэт — 20,6 працэнта.
«Жыццё за мінулы год паказала рэальную карціну. Ёсць улада, якая клапоціцца, асабліва ў кавідны перыяд. Людзі бачаць, што ўсё зладжана працуе. Згадзіцеся, гэта відаць па клініках і па бягучым стане спраў ёсць значнае адрозненне ў суседніх краінах. І, вядома, тое, што СМІ сталі больш адкрыта і аператыўна асвятляць — таксама паказчык вельмі істотны», — сказаў Сяргей Мусіенка.
Давер апазіцыі ў параўнанні з аналагічным даследаваннем, праведзеным у лютым 2021 года, знізіўся амаль у два разы, аказаўшыся на ўзроўні 8,7 працэнта. Пры гэтым мінімальны ўзровень даверу апазіцыі зафіксаваны ва ўсіх узроставых групах: у моладзі — 14 працэнтаў, грамадзян сярэдняга ўзросту — 6,1 працэнта, пажылых людзей — 5,2 працэнта.
«Шмат было наноснага. Цяпер у людзей з’явілася больш магчымасцей усё паглядзець і супаставіць. Няма непатрэбнага інфармацыйнага націску. Ёсць разуменне таго, што факты адыгрываюць значную ролю», — адзначыў кіраўнік Аналітычнага цэнтра EcooM.
Амаль 44% беларусаў падтрымліваюць ініцыятывы Прэзідэнта па захаванні суверэнітэту і незалежнасці
Такія даныя сацыялагічнага даследавання «Беларусь: меркаванне пра будучыню» прывёў кіраўнік Аналітычнага цэнтра EcooM Сяргей Мусіенка.
«Найбольшай падтрымкай сярод насельніцтва Беларусі карыстаюцца наступныя ініцыятывы Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь: захаванне суверэнітэту і незалежнасці Беларусі (43,7%), падтрымка шматдзетных сем’яў (38,7%), жыллёвая палітыка (31,8%), умацаванне абараназдольнасці краіны (27,6%), далейшая інтэграцыя Беларусі з Расіяй у рамках Саюзнай дзяржавы (24,8%), патрыятычнае выхаванне моладзі (23,6%), унясенне паправак у Канстытуцыю (19,9%), рэформа пенсійнай сістэмы (17,3%), змяненне правіл паступлення ў ВНУ (9,7%), — расказаў Сяргей Мусіенка. — Ніякія — 5,1%. Гэта вялікі пажытак для разважання. Але ў цэлым такі пазітыўны сюжэт».
Больш за 58% беларусаў падтрымліваюць неабходнасць змяненняў у Канстытуцыю
Рэспандэнтам было прапанавана адказаць на пытанне: ці патрэбна Беларусі абноўленая Канстытуцыя? Аб неабходнасці такога кроку заяўляюць 58,7% (так — 27,9%, хутчэй так — 30,8%).
«Мы бачым, што гэта пытанне не пакідае грамадзян абыякавымі: няма адказу — 0,5%. Для такога маштабнага даследавання гэта, вядома, сур’ёзны паказчык. Мы назіраем, што большасць насельніцтва краіны і апытаных намі людзей лічаць, што абноўленая Канстытуцыя патрэбна, — сказаў Сяргей Мусіенка. — Гэта значыць інфармацыйная работа не прапала дарма».
Больш за 63% беларусаў плануюць прыняць удзел у рэферэндуме па змяненні Канстытуцыі
У рэферэндуме па змяненні Канстытуцыі плануюць прыняць удзел больш за 63% рэспандэнтаў. Пры гэтым падтрымка рашэнняў аб абнаўленні Канстытуцыі і правядзенні рэферэндуму найбольш высокая сярод грамадзян ад 56 гадоў і старэйшых, якія хочуць дабрабыту для сваіх дзяцей і ўнукаў у паспяховай і моцнай краіне.
Рэспандэнты выказваюць высокую зацікаўленасць і актыўнасць у абмеркаванні шляхоў сумеснага вырашэння хвалюючых іх праблем. Перажываючы за сучаснасць, грамадства накіравана ў будучыню, звязвае далейшае развіццё з абнаўленнем палітычнай сістэмы краіны, умацаваннем дзяржавы, павышэннем эфектыўнасці дзейнасці дзяржаўных і грамадскіх інстытутаў.
Даследаванне паказала, што беларускае грамадства неабыякавае. У фокусе ўвагі грамадзян дабрабыт Рэспублікі Беларусь: пытанні як штодзённага жыцця краіны, так і яе будучыні, уключаючы перспектывы далейшага развіцця адносін на знешнім контуры.
Амаль 68% беларусаў лічаць неабходным захаваць у краіне асноўныя сацыяльныя гарантыі
Рэспандэнтам прапаноўвалася адказаць на пытанне: якія змяненні ў дзеючую Канстытуцыю вы лічыце неабходнымі? Найбольш чаканымі і неабходнымі грамадства лічыць наступныя змяненні: захаванне асноўных сацыяльных гарантый (на ахову здароўя, сацыяльнае забеспячэнне ў старасці, працу, адукацыю і г.д.) — 67,8%, забеспячэнне гарантый бяспекі — 39,1%, пашырэнне грамадзянскіх правоў і свабод грамадзян — 28%, пераразмеркаванне паўнамоцтваў паміж асноўнымі галінамі ўлады — 15,1%, пашырэнне правоў мясцовага самакіравання — 9,6%, адмена пакарання смерцю — 6,9%, партыйнае будаўніцтва і павышэнне ролі партый у грамадска-палітычным жыцці краіны — 5,2%, лібералізацыя дзяржаўнай палітыкі і грамадскага жыцця па тыпе краін Еўрасаюза — 4,4%.
«Вось гэтыя 4,4% — вельмі гаворачыя, на мой погляд, адказ многім, — сказаў Сяргей Мусіенка. — Іншае — 0,6% — таксама неістотна. Няма адказу — 0,5%».
Больш за 34% беларусаў лічаць, што ўстанаўленне Дня народнага адзінства нацэлена на аб’яднанне нацыі
Рэспандэнтам прапаноўвалася адказаць на пытанне, што значыць для іх устанаўленне і святкаванне Дня народнага адзінства (17 верасня).
У цэлым па рэспубліцы меркаванні размеркаваліся наступным чынам: незалежна ад нацыянальнасці і веравызнання аб’яднаннем беларусаў свята лічаць 34,4%, умацаваннем незалежнасці і суверэнітэту Беларусі — 24,5%, аднаўленнем гістарычнай справядлівасці — 17,5%.
Звяртае на сябе ўвагу сугучнасць ацэнак грамадзян адносна новага свята незалежна ад іх месца пражывання і ўзросту.
Не мае значэння — так адказалі 28,2%. Іншае — 1,1%. Няма адказу — 1,7%.
Больш за 76% беларусаў ацэньваюць адносіны Беларусі і Расіі як дружалюбныя і нармальныя
Грамадзяне выказваюць высокую цікавасць да знешняй палітыкі, стану ўзаемаадносін з бліжэйшымі суседзямі і стратэгічнымі партнёрамі Рэспублікі Беларусь. Так, у ацэнцы адносін Беларусі і Расіі 41% апытаных ацэньвае цяперашнія адносіны дзвюх краін як дружалюбныя, братэрскія, 35,5% — як нармальныя, спакойныя. Напружанымі адносіны Беларусі і Расіі назвалі толькі 3,7%.
Не змаглі адказаць — 12,9%.
«Беларусь праводзіць шматвектарную палітыку. Адначасова прыярытэтам была і застаецца Расія. Таму тыя вынікі, якія мы атрымалі ў гэтым даследаванні, яшчэ раз падкрэслілі блізкасць нашых народаў. І гэта яшчэ раз сведчыць, што мы на правільным шляху», — адзначыла першы прарэктар Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў доктар філасофскіх навук, прафесар Святлана Вінакурава.
Раўнапраўнае знаходжанне Беларусі і Расіі ў структуры СД падтрымліваюць амаль 41% беларусаў
Рэспандэнтам прапаноўвалася адказаць на пытанне: якой вы хацелі б бачыць Саюзную дзяржаву Беларусі і Расіі?
Раўнапраўнае знаходжанне Беларусі і Расіі ў структуры Саюзнай дзяржавы падтрымліваюць 40,8%, меркаванне аб тым, што аб’яднанне не патрэбна, патрэбны проста добрыя шматвектарныя адносіны з іншымі дзяржавамі, падзяляюць 24,2% грамадзян. Ідэю адзінай эканамічнай прасторы без палітычнага аб’яднання незалежна ад узросту падтрымліваюць 9,8%, аб’яднання дзвюх дзяржаў у адну — 6,4%, а надзялення Саюзнай дзяржавы наднацыянальнымі органамі — 4,8%.
Вельмі малая колькасць людзей выбрала «іншае» — усяго толькі 0,3%. «Па сутнасці, мы папалі ў пытанні. І таксама мала людзей, якія не адказалі, — 0,6%», — адзначыў Сяргей Мусіенка.
Больш за 70% беларусаў негатыўна ставяцца да ўвядзення супраць Беларусі санкцый
Удзельнікі апытання ва ўсіх абласцях і ўзроставых групах выказалі негатыўнае стаўленне (71,3%) да ўвядзення супраць Беларусі санкцый (55,1% — негатыўна, 16,2% — хутчэй негатыўна).
Не змаглі адказаць 16,8% апытаных. Нейтральную пазіцыю займаюць 8,5%. Пазітыўна ўвядзенне санкцый ацэньваюць 1,5%, хутчэй пазітыўна — 1,4%.
«Мне хацелася б паглядзець у вочы тых 1,5%, якія адказалі «Пазітыўна». Таму што гэта значыць пазітыўна ставіцца да таго, што тваёй краіне будзе дрэнна. Але мы бачым, што такія людзі ў грамадстве прысутнічаюць, і гэта знайшло адлюстраванне ў тым ліку і ў апытанні», — адзначыў Сяргей Мусіенка.
Даныя маштабнага сацапытання: санкцыі Захаду супраць Беларусі маюць мэту зрабіць наша жыццё горшым
На думку ўдзельнікаў апытання, мэтамі санкцый калектыўнага Захаду супраць Рэспублікі Беларусь з’яўляюцца: азлобіць народ супраць Прэзідэнта краіны (19,1%), зрабіць наша жыццё горшым (17,9%), зрабіць эканоміку Беларусі неканкурэнтнай на сусветным рынку (15,5%), зрабіць Беларусь залежнай ад калектыўнага Захаду (12%), не дапусціць далейшага развіцця Саюзнай дзяржавы Беларусі і Расіі (11%), адпрацаваць сцэнарый націску на Расію (7,9%).
У параўнанні з вынікамі аналагічнага папярэдняга апытання, у ацэнках грамадзян адбыліся змяненні. Усё больш грамадзян успрымаюць санкцыі як інструмент «азлаблення народа супраць Прэзідэнта краіны» — колькасць асоб, якія выбралі гэты варыянт адказу, павялічылася з 7,4% да 19,1%. Колькасць адказаў «зрабіць наша жыццё горшым» знізілася з 25,2% да 17,9%, «адпрацаваць сцэнарый націску на Расію» — з 17,6 да 7,9%.
Больш за 55% беларусаў лічаць, што за наплыў мігрантаў на граніцы адказныя краіны ЕС, ЗША і НАТА
«Гэта пытанне, якое цяпер актыўна абмяркоўваецца ў грамадстве», — адзначыў Сяргей Мусіенка.
На думку грамадзян, адказнасць за наплыў і вялікую колькасць мігрантаў нясуць урады краін, адкуль бягуць людзі (33,8%). «Згадзіцеся, гэта відавочна», — падкрэсліў кіраўнік Аналітычнага цэнтра EcooM.
У ліку вінаватых у міграцыйным крызісе грамадзяне называюць таксама краіны ЕС (24,4%), ЗША (19%) і НАТА (12,6%).
«Мы бачым гэтыя відавочныя рэчы, у тым ліку дзякуючы рабоце СМІ і ўключанасці нашага грамадства ў інфармацыйныя патокі. Людзям гэта сітуацыя абсалютна відавочна. Хоць ёсць тыя, хто не змог адказаць, — 32,9%. Гэта якраз той рэсурс, якім трэба растлумачваць гэту сітуацыю», — дадаў Сяргей Мусіенка.
Асноўнымі крыніцамі атрымання інфармацыі беларусы назвалі рэспубліканскае ТБ і інтэрнэт-СМІ
Асноўнымі крыніцамі інфармацыі, з якіх грамадзяне чэрпаюць звесткі аб падзеях, якія адбываюцца, выступаюць рэспубліканскае тэлебачанне (22 працэнты), інтэрнэт-СМІ (сайты, парталы навін — 21,7 працэнта), сацыяльныя сеткі (13,7 працэнта), бліжэйшае сацыяльнае асяроддзе — калегі, сябры, сям’я (10,9 працэнта), рэспубліканскія газеты і часопісы (7,3 працэнта), мясцовае тэлебачанне (6,6 працэнта), расійскае тэлебачанне (6,5 працэнта), мясцовыя газеты і часопісы (6,5 працэнта), рэспубліканскае радыё (4,2 працэнта), іншыя крыніцы (0,4 працэнта).
Ва ўзроставым разрэзе тэлебачанне прадказальна мае найбольшую папулярнасць у людзей пажылога ўзросту, тады як моладзь аддае перавагу атрыманню інфармацыі з інтэрнэту і сацыяльных сетак.
«Цяпер шмат ідзе размоў аб тым, што інтэрнэт перамагае. Але я звярнуў бы ўвагу, што ў нас тэлебачанне ў інтэрнэт пайшло таксама, прафесійны кантэнт сталі рабіць у інтэрнэце. І ўжо нельга сказаць, што гэта — толькі чыста тэлебачанне, а гэта — інтэрнэт. Гэтыя дзве пазіцыі ўзаемаперасякальныя. Таму гэта такі цікавы гібрыд, які мае кумулятыўны эфект, узмацняючы адзін аднаго. Гэта вельмі ўзбагачае, і журналісты па-іншаму пачынаюць думаць. Тэлебачанню цяпер даводзіцца працаваць з хуткасцю інтэрнэту», — сказаў кіраўнік Аналітычнага цэнтра EcooM Сяргей Мусіенка.
