Минувший и нынешний год — особенные. В 2014 году исполнилось 70 лет со дня освобождения Беларуси от немецко-фашистских захватчиков. Вскоре будем праздновать 70-летие Великой Победы.
В честь знаменательных дат районным центром детей и молодежи проводятся акции, конкурсы исследовательских работ, рисунков, стихов и другие. Одним из таких мероприятий стал районный этап республиканского конкурса «Никогда не забудем: внуки о войне». Конкурс представлял собой литературное творчество школьников, основанное на воспоминаниях участников и очевидцев Великой Отечественной войны.
Представители 11 учреждений образования района направили в оргкомитет индивидуальные и коллективные творческие работы. Главная цель конкурса — развитие интереса у детей и подростков к истории своей семьи, Родины, укрепление связей между поколениями.
В конкурсных работах не только отражены воспоминания участников и очевидцев войны, но и взгляд самих авторов на события военных лет. Как итог — благодарность подрастающего поколения и чувство гордости за людей, которые спасли мир от фашизма и смогли выжить, за то, что благодаря этим людям все мы живем в свободной стране.
Отдельные материалы конкурса «Никогда не забудем: внуки о войне» пополнили Банк воспоминаний районного проекта «Трагедия верхнедвинских деревень»: работа Кирилла Павлюкевича, учащегося Бигосовской СШ, Дианы Бурак, учащейся Шайтеровской СШ, Дарьи Лемницкой, учащейся Освейской СШ, Каролины Грибовской, учащейся Придвинско-Боровской СШ.
Творческие материалы учащихся СШ №2, Верхнедвинской гимназии и Волынецкой СШ были направлены для участия в областном этапе конкурса. По его итогам коллективные работы учащихся СШ №2 Елизаветы Адамович и Дарьи Паршуто и Волынецкой СШ Яны Радевич, Никиты Щербинского, Натальи Мяделец, Надежды Капитоновой отмечены дипломами 1 степени.
В. КОРНЯКОВА,
педагог-организатор Верхнедвинскго РЦДиМ.
На страницах газеты будут опубликованы лучшие работы проекта.
Ніколі не забудзем
У той год лета абяцала быць сонечным і цёплым. Людзі займаліся сваімі паўсядзённымі справамі, дзеці, як звычайна, гулялі і радаваліся жыццю. Усё вакол цвіло і буяла, напаўняючы душу пачуццём шчасця. І ніхто нават уявіць сабе не мог, што мірнае і шчаслівае жыццё так хутка скончыцца. Але там, на захадзе, пакрыху пачынала цямнець неба. Фашысцкая навала збіралася парушыць спакой на зямлі. Наспявала вайна…
Вайна… Колькі болю, страху, горычы і адзіноты гучыць у гэтым слове! Ужо 70 гадоў мы жывём на вольнай зямлі, размаўляем на роднай мове, мірна працуем, спакойна засынаем і прачынаемся, але сведкі тых жахлівых падзей памятаюць усё, быццам гэта было толькі ўчора. Вось і Валянціна Мартынаўна Юхневіч, жыхарка вёскі Прудзінкі, былы вязень фашысцкага канцлагера, не можа прыгадваць тыя падзеі без слёз на вачах.
Валянціна Мартынаўна нарадзілася 12 ліпеня 1925 года, да вайны разам з бацькамі жыла ў вёсцы Дзехцярова, працавала на ферме ў калгасе «Новы шлях». У 1941-м ёй толькі споўнілася 16 гадоў, наперадзе чакала доўгае і шчаслівае жыццё, але лёс вырашыў іначай…
«Я гэты дзень ніколі не забуду. Мы на ферме кармілі свіней, а ў канцылярыі не змаўкаў тэлефон.
-Паклічце старшыню калгаса! Пачалася вайна! Трэба абараняць масты!
Мы як пачулі гэта, пабеглі да старшыні і па дарозе крычалі:
— Вайна! Вайна!
Мужчыны адразу запраглі коней і паехалі на бальшак, дзе збіралі людзей. Мы ж сабралі свіней і кароў і пагналі ў суседнюю вёску. Жывёлу пакінулі там, а самі вярталіся дамоў пехатой. Глядзім, а наперадзе ўжо мост узарвалі. Вось так для нас і пачалася вайна…»
Для кожнага чалавека яна пачалася па-свойму, але гэта была агульначалавечая трагедыя. Ніхто не мог апынуцца ў баку ад бяды, вайна зайшла ў кожны дом і наклала свой адбітак на жыццё кожнай сям’і. Адны былі прызваны ў армію і трапілі на фронт, іншыя пайшлі ў партызаны, а многім выпала такая складаная доля, як фашысцкая няволя. Валянціна Мартынаўна воляй лёсу таксама апынулася далёка ад сваёй радзімы.
«У жніўні 1943 года пачалі вывозіць людзей у Германію. У першы дзень забралі 17 чалавек, на другі яшчэ больш, нас забралі пазней. Спачатку прывезлі ў Боркавічы на цялятнік, потым пагрузілі на машыны і павезлі. Усе плакалі, а паліцаі гаварылі:
— Вам добра там будзе, яблыкі будзеце ў садах збіраць.
Толькі першага мы даехалі да месца. Я працавала на судабудаўнічым заводзе. У порт прыходзілі караблі і падводныя лодкі, а я на ваганетцы падвозіла запчасткі і падавала іх ў люк. На шыі ў мяне вісеў ліхтарык. Калі ўтопіш запчастку, тады вельмі дрэнна даводзілася.
Кармілі нас дрэнна. На адзін дзень вячэра ёсць, а на другі — няма. Давалі 200 грамаў хлеба з пілавіннем, 4 грамы маргарыну і міску баланды. Раніцай паліцай стукаў у дзверы і крычаў:
— Аufstehen! (падымайцеся).
У нас на рукавах, на спіне і на спяцоўках былі нумары. Раніцай завязуць на работы і толькі вечарам прывязуць назад. А горад мы і не бачылі.
Вызваліў нас Другі беларускі фронт пад камандаваннем Ракасоўскага. Вызвалілі, зарэгістравалі, далі праважатага і адправілі дамоў. Моцы ў нас амаль не было. Сем кіламетраў за дзень не маглі прайсці. Цяжка было, адпачывалі. Ляжам кучкай адзін каля аднаго, адпачнём і далей ідзём. Потым нас пагрузілі на платформу з вугалем і давезлі да Ваўкавыска. У Ваўкавыску дапытвалі, а потым адправілі на Боркавічы. З Боркавіч я сама дамоў прыйшла. А тыя, каго ў першы дзень забралі, дамоў не вярнуліся, усе загінулі».
Людзі ваеннага пакалення — асаблівыя людзі. Зведаўшы на сабе жахі ваеннага ліхалецця, яны захавалі ў душы веру ў будучыню, у шчасце і справядлівасць на зямлі, гатоўнасць ахвяраваць сабой дзеля іншых. На долю Валянціны Мартынаўны выпала нямала выпрабаванняў, але яна засталася вельмі шчырым, добразычлівым і душэўным чалавекам. Слухаючы яе расповед, мы быццам самі перажылі ўсе тыя пакуты. Безумоўна, трэба быць вельмі мужным і духоўна моцным чалавекам, каб зноў і зноў вяртацца ў тыя ўспаміны. Але гэта неабходна, каб мы, нашчадкі, помнілі ўсе жахі вайны і ніколі не паўтарылі гэтай трагедыі. Каб умелі цаніць мір і спакой на зямлі, даражыць сваімі блізкімі людзьмі і кожным пражытым днём, бачыць добрае ва ўсім, што вакол нас.
Мы ганарымся людзьмі, якія выратавалі свет ад фашызму. Мы ганарымся тым, што жывём у вольнай краіне. Мы ганарымся тым, што можам бачыць і чуць тых, хто здабыў для нас шчасце і волю.
Падрыхтавалі вучні 6 класа Валынецкай СШ
Яна РАДЗЕВІЧ,
Мікіта ШЧАРБІНСКІ, Наталля МЯДЗЕЛЕЦ, Надзея КАПІТОНАВА.
