«Адзін з самых складаных перыядаў за дзесяцігоддзі» — Лукашэнка ацаніў эканамічныя вынікі года
Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка сабраў 7 снежня нараду па рабоце эканомікі ў бягучым годзе і праектах прагнозных дакументаў на 2021 год.
Урад і Нацыянальны банк унеслі на разгляд Прэзідэнту пакет прагнозных дакументаў. Каб атрымаць па іх усебаковыя меркаванні і зверыць прапанаваныя падыходы з кіраўнікамі мясцовых органаў улады, на нараду да кіраўніка дзяржавы запрошаны шырокі склад удзельнікаў, у тым ліку вышэйшыя службовыя асобы, віцэ-прэм’еры, міністры, губернатары.
Кіраўнік дзяржавы адзначыў, што можна па-рознаму глядзець на вынікі работы эканомікі ў гэтым годзе. Недацягнула да ўзроўню мінулага года прамысловасць, знізіліся інвестыцыі, на 15 працэнтаў прасеў экспарт. «Але сёння трэба паглядзець шырэй і разумець, якія надзвычайныя выклікі стаяць і чаго нам удалося пазбегнуць. Гэта вельмі важна для планавання на будучыню. На долю дзеючага ўрада выпаў адзін з самых складаных перыядаў за апошнія дзесяцігоддзі. Часам сітуацыя мянялася не па месяцах і не па тыднях, а па днях», — заявіў Аляксандр Лукашэнка.
У той жа час Прэзідэнт звярнуў увагу, што ключавая задача дасягнута — захавана фінансавая стабільнасць у банкаўскай сферы, на валютным рынку.
«Без пратэрміновак разлічыліся па ўсіх даўгах. І гэта ўдалося забяспечыць на фоне жорсткіх бюджэтных рамак і галоўнага шоку года — каравіруса. І для гэтага было зроблена ўсё магчымае», — падкрэсліў Прэзідэнт.
Як заявіў у час нарады прэм’ер-міністр Раман Галоўчанка, беларуская эканоміка ў гэтым годзе развівалася ў вельмі складаных умовах. Яна адчула на сабе ўздзеянне некалькіх шокаў: пандэміі, праблем з імпартам нафты і экспартам калію, зніжэння глабальнай эканамічнай актыўнасці, крызісу попыту, няўстойлівасці на ўнутраным фінансавым рынку, націску дэвальвацыйных чаканняў на валютны рынак, курс валюты і рэсурсную базу банкаў.
«У выніку ў першым квартале ўжо быў зафіксаваны спад ВУП на 0,2 працэнта. У другім квартале спад паскорылася да 3,1 працэнта ВУП. Міжнародныя арганізацыі прадказвалі нашай краіне і далейшы імклівы спад, а пасля нестабільнасці фінансавага рынку, якая ўзнікла ў жніўні, і наогул хуткі і абвальны калапс эканомікі», — звярнуў увагу прэм’ер-міністр.
Паводле ацэнак урада, ВУП па выніках года складзе 99,1-99,2 працэнта. Нават пры такім выніку Беларусь захавае лідзіруючыя пазіцыі па росце эканомікі не толькі сярод суседзяў, але і ў цэлым па Еўропе, адзначыў Раман Галоўчанка.
З дадатным вынікам спрацавалі сферы сельскай гаспадаркі, будаўніцтва, сувязі і інфармацыі, фінансавы сектар. Прамысловасць наблізіцца да ўзроўню мінулага года (99,2 працэнта), а складскія запасы знізяцца прыкладна на Br800 млн адносна 1 чэрвеня бягучага года, дадаў кіраўнік урада.
«Сярэдняя зарплата ў снежні складзе больш як Br1,34 тыс. — у рэальным выражэнні рост амаль 7 працэнтаў. Выконваем задачу па захаванні працоўных калектываў ва ўмовах пандэміі. Адносна мая, на які прыпаў пік, няпоўная занятасць знізілася ў 4,4 раза, прастоі — у 2,3 раза. Разам з тым перавышэнне ўзроўню мінулага года пакуль захоўваецца», — заўважыў прэм’ер-міністр.
Індэкс спажывецкіх цэн урад ацэньвае на ўзроўні 6,9 працэнта. Раман Галоўчанка растлумачыў, што асноўная прычына перавышэння мэтавага параметра (5 працэнтаў) — дэвальвацыя рубля і перанос яе на кошт тавараў. У знешнім гандлі Беларусь спрацавала з прафіцытам, пачынаючы з мая экспарт штомесяц прырастае. Дадатнае сальда па выніках года павінна скласці амаль $1 млрд.
«Ва ўмовах пандэміі ўдалося забяспечыць стабільную работу прадпрыемстваў, не даць расхістаць сістэмы адукацыі і аховы здароўя, выканаць сацыяльныя абавязацельствы дзяржавы ў поўным аб’ёме (а па некаторых параметрах нават перавыканаць), не дапусціць разбалансіроўкі бюджэту і крызісу на фінансавым рынку», — падагульніў кіраўнік урада.
Лукашэнка аб задачах на 2021 год: захаваць дасягнуты ўзровень і забяспечыць дадатную дынаміку
Кіраўнік дзяржавы адзначыў, што ў падрыхтаваных прагнозных дакументах урад прапануе сканцэнтравацца на сацыяльнай стабільнасці і задачах, якія яе забяспечваюць, а менавіта: рост даходаў, стрымліванне цэн на сацыяльна значныя тавары, будаўніцтва жылля, кантроль узроўню беспрацоўя. «Нармальна, канцэптуальна падыход правільны», — пракаменціраваў Прэзідэнт.
Разам з тым Аляксандр Лукашэнка звярнуў увагу на тое, што задача па стрымліванні росту цэн павінна датычыцца не толькі харчовых тавараў: «А хто сказаў, што халадзільнік і пральная машына не з’яўляюцца значнымі для насельніцтва таварамі? Яны таксама значныя. Таму трэба раз і назаўсёды выпрацаваць механізм стрымлівання цэн па ўсіх напрамках і параметрах. А то атрымліваецца, што сялян мы стрымліваем (у асноўным жа гэта пытанне прадуктаў харчавання і адзення), а ўсім астатнім — вольніца. Але гэта ўсё роўна так ці інакш уплывае на цэнаўтварэнне ў той жа сельскай гаспадарцы, на прадукты харчавання. Мы аб гэтым нямала гаварылі, і ўжо на вопыце выпрацавалі практыку кантролю за цэнаўтварэннем, стрымліваннем інфляцыі». Да гэтага працэсу падключаны і прафсаюзы, дэпутаты мясцовых саветаў, парламентарыі.
«Улічваючы палітру падзей, у якую мы паглыблены як звонку, так і знутры, будаваць вельмі строгія планы на наступны год было б неразважліва. З другога боку, зніжэнне ўжо дасягнутага ўзроўню непрымальна ні сацыяльна, ні эканамічна, ні палітычна, — заўважыў кіраўнік дзяржавы. — Пры гэтым хачу перасцерагчы ўрад, губернатараў і ўсіх астатніх, хто будзе выконваць прынятыя рашэнні па сацыяльна-эканамічным развіцці: спасылацца на тое, што ў нас пандэмія і ўся эканоміка ў свеце спынена і нам няма з кім працаваць і гандляваць — не прымаецца. Забудзьце аб гэтым. Так, гэта фон, фон непрыемны. Але мы павінны паставіць перад сабой мэты і, чаго б гэта ні каштавала, іх дасягнуць. Я патрабую толькі адно: у будучым годзе павінна быць дадатная дынаміка па ўсіх напрамках. Пры гэтым кожны крок абавязкова павінен адпавядаць двум патрабаванням: эканамічная эфектыўнасць і беражлівае, уважлівае стаўленне да запатрабаванняў людзей».
Пры гэтым Прэзідэнт звярнуў увагу на неабходнасць максімальнага працаўладкавання непрацуючых грамадзян. «Яшчэ раз хачу падкрэсліць на злобу дня: неадкладна на мясцовым узроўні (старшыням аблвыканкамаў перш за ўсё і Мінскаму гарвыканкаму) заняцца працаўладкаваннем беспрацоўных, — запатрабаваў Аляксандр Лукашэнка. — Неадкладна паставіць на ўлік усіх дармаедаў, тых, хто сноўдаецца, і прымусіць іх працаваць. Паўтараю, як бы непапулярна гэта ні гучала: сёння чалавек, які не працуе, бадзяецца — гэта не проста пратэстун на вуліцы, гэта будучы злачынец, які падкідвае нам кожны дзень, кожны тыдзень, кожны месяц злачынствы, і мы трацім вялікія грошы для раскрыцця гэтых злачынстваў, а потым некаторых яшчэ маем на ўтрыманні ў месцах не такіх аддаленых».
Прэзідэнт пацікавіўся, ці ёсць у краіне неабходныя рэсурсы, каб забяспечыць сацыяльны акцэнт у прагнозных дакументах. «Тым больш што і ў пытанні эканамічнага росту значная роля адводзіцца павелічэнню ўнутранага попыту. Гэта правільна. Вядома, унутраны попыт трэба закрыць самім. Хто і як будзе яго фінансаваць? Ці не парушым мы ўстойлівасць і баланс у эканоміцы? Трэба быць акуратнымі. Скажу шчыра: калі мы ўзровень сацыяльнай абароненасці ў будучым годзе захаваем на ўзроўні бягучага, гэта будзе нядрэнна. Крыху дабавім — будзеце малайцы, — акрэсліў задачы для ўдзельнікаў нарады Аляксандр Лукашэнка. — Наколькі «жывыя» тыя інвестыцыйныя праекты, якія запланаваны на будучы год, і як яны ўвязаны з развіццём тэрыторый і гарадоў з колькасцю насельніцтва больш за 80 тыс. чалавек?»
Кіраўнік дзяржавы адзначыў, што яго некалькі насцярожвае працэс фарміравання бюджэту. «Другі год запар прапануецца планаваць яго з дэфіцытам. З аднаго боку, назапашаны пэўныя астаткі прафіцыту бюджэту мінулых гадоў. З другога — жыць на запасах доўга проста не атрымаецца. Што плануецца зрабіць, каб быў парадак у гэтым пытанні?» — пацікавіўся Аляксандр Лукашэнка.
У якасці аднаго з важных пытанняў нарады Прэзідэнт абазначыў таксама планаванне на сярэднетэрміновую перспектыву: з якімі вынікамі краіна падышла і з чым уступае ў новую пяцігодку. Аляксандр Лукашэнка выказаў упэўненасць, што напярэдадні Усебеларускага народнага сходу неабходна не толькі адкрыта назваць дасягненні, але і прааналізаваць недапрацоўкі. «Лічу, што ў нашых сілах не пераносіць праблемы для іх вырашэння на далёкую будучыню», — падкрэсліў беларускі лідар.
Як адзначыў кіраўнік дзяржавы, урадам з прыцягненнем шырокага кола дзяржорганаў і экспертаў выпрацаваны пяць прыярытэтаў: павышэнне якасці жыцця насельніцтва, умацаванне эканамічнага патэнцыялу, лічбавая трансфармацыя, рэгіёны і фарміраванне інстытутаў развіцця.
«Ці ахопліваюць яны ўсе актуальныя праблемы і, галоўнае, перспектыўныя задачы? Ці дазволяць яны аб’яднаць грамадства, каб кожны (у тым ліку і з альтэрнатыўнымі поглядамі) убачыў сябе ў гэтым маштабным працэсе абнаўлення Беларусі (ну калі ён, вядома, не сляпы, то пастараецца, прынамсі, убачыць)?» — абазначыў актуальныя пытанні кіраўнік дзяржавы.
Па выніках нарады дакументы былі ў цэлым адобраны Прэзідэнтам. Адзначалася, што раней праект бюджэту і прагноз развіцця краіны на 2021 год абмяркоўваліся ў парламенце, у тым ліку на ўзроўні профільных камісій. Пасля сённяшняга абмеркавання дакументы будуць яшчэ раз разгледжаны на экспертным узроўні з удзелам памочніка Прэзідэнта Валерыя Бельскага і прадстаўнікоў Камітэта дзяржаўнага кантролю, Нацыянальнай акадэміі навук, пры неабходнасці — урада і Нацбанка. Пасля гэтага дапрацаваны пакет дакументаў будзе ўнесены на зацвярджэнне кіраўніку дзяржавы.
Лукашэнка аб пераразмеркаванні паўнамоцтваў: дабавім каму мала, але і адказнасць пяройдзе да іх
Асноўныя прынцыпы функцыянавання дзяржавы на бліжэйшую пяцігодку будуць устаноўлены Усебеларускім народным сходам, заявіў Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка.
Урад і Нацыянальны банк унеслі на разгляд Прэзідэнта пакет прагнозных дакументаў. Каб атрымаць па іх усебаковыя меркаванні і зверыць прапанаваныя падыходы з кіраўнікамі мясцовых органаў улады, на нараду да кіраўніка дзяржавы быў запрошаны шырокі склад удзельнікаў, у тым ліку вышэйшыя службовыя асобы, віцэ-прэм’еры, міністры, губернатары.
«Я пастаянна падкрэсліваў і хачу яшчэ раз падкрэсліць: калі ўрад і парламент прымуць рашэнне, што гэтыя дакументы, якія будуць фармалізаваны ў законах і ўказах Прэзідэнта, спрыяльныя для развіцця нашай краіны, і гэта будзе задавальняць запатрабаванні мясцовых органаў улады ў асобе губернатараў, значыць, так таму і быць», — сказаў Аляксандр Лукашэнка.
Пры гэтым ён папярэдзіў: «Мы вельмі бойка, вельмі хутка ажыццяўляем розныя прагнозы, прымаем рашэнні. Па ўстаноўленай практыцы апошнія гады гэта не выконваем. Таму не будзем доўга размаўляць. Рашэнні будуць прыняты, фармалізаваны ў законах і ўказах Прэзідэнта. Адсечкі на паўгода, дзевяць месяцаў — па выніках года хто не выканаў, ідзе на адпачынак. Каб не было нікому крыўдна, давайце аб гэтым дамовімся раз і назаўсёды».
«Усе настойваюць на тым, што трэба пераразмеркаванне паўнамоцтваў. Я заўсёды дадаваў: паўнамоцтвы мы пераразмяркуем, дабавім каму мала, але і адказнасць пяройдзе на тых, хто атрымае гэтыя дадатковыя паўнамоцтвы. У дадзеным выпадку вось самая дэмакратычная схема, ва ўсіх дэмакратычных дзяржавах менавіта так: урад унёс, парламент узгадніў — калі гэта закон, кіраўнік дзяржавы яго падпісвае або адхіляе, калі парушаюцца прынцыпы, якія ўстаноўлены Усебеларускім народным сходам. На чарговыя пяць гадоў асноўныя прынцыпы функцыянавання нашай дзяржавы будуць устаноўлены гэтым з’ездам народа. Абсалютна празрыстая, прыгожая, дэмакратычная схема», — заявіў Прэзідэнт.
Галоўчанка: ключавая задача ўрада на 2021 год — павялічыць і рэальныя даходы насельніцтва
Урад у ліку ключавых для сябе задач на 2021 год бачыць павелічэнне рэальных даходаў насельніцтва. Аб гэтым заявіў журналістам прэм’ер-міністр Раман Галоўчанка па выніках нарады ў кіраўніка дзяржавы аб рабоце эканомікі ў 2020 годзе і праектах прагнозу развіцця краіны на 2021 год.
У цэлым пакет дакументаў на наступны год быў адобраны на нарадзе. Большасць спрэчных пытанняў, паводле слоў прэм’ер-міністра, былі зняты на папярэдніх стадыях абмеркавання, у тым ліку з парламентам, рэспубліканскімі органамі дзяржкіравання, кіраўніцтвам абласцей. У бліжэйшы час сумесна з Камітэтам дзяржкантролю і Адміністрацыяй Прэзідэнта дакументы будуць скарэкціраваны з улікам выказаных на нарадзе заўваг, а затым унесены на зацвярджэнне кіраўніку дзяржавы.
Раман Галоўчанка падкрэсліў, што прагноз развіцця краіны на наступны год будзе мець сацыяльны характар. «Гэта вельмі важна ў няпростую турбулентную эпоху, якая закранула не толькі Беларусь, але і ў цэлым увесь свет, ён перажывае вельмі сур’ёзны крызіс. Мы назіралі шэраг шокаў для эканомікі ў гэтым годзе, і пакуль няма ўпэўненасці, што ў наступным годзе сітуацыя ў сусветнай эканоміцы значна палепшыцца, — сказаў ён. — Мы зыходзім з таго, што пэўная турбулентнасць і на рынках будзе прысутнічаць, і крызіс попыту будзе прадаўжацца. Таму ўрад рыхтуецца дзейнічаць у складаных умовах. Ключавая задача — не толькі не дапусціць спаду жыццёвага ўзроўню, але і павялічыць рэальныя даходы насельніцтва, строга кантраляваць цэны, імпарт, але рабіць гэта эканамічнымі метадамі, не забароннымі, а наадварот — рабіць тыя праграмы, якія дадуць магчымасць зрабіць айчынныя тавары больш прывабнымі з пункту гледжання іх набыцця».
Напрыклад, прапануецца разгледзець магчымасць крэдытавання набыцця не толькі тавараў, але і паслуг, у прыватнасці адпачынку і лячэння ў айчынных санаторыях. Па аналогіі з тым, як была рэалізавана праграма крэдытавання куплі аўтамабіляў Geely вытворчасці «БЕЛДЖЫ».
Што датычыцца інфляцыі, то яе ўзровень на будучы год устаноўлены ў памеры не больш як 5 працэнтаў. Тэмп росту ВУП — 101,8 працэнта, і Раман Галоўчанка лічыць гэты паказчык даволі напружаным на фоне прагназуемага вельмі нязначнага (да 1 працэнта) зніжэння ВУП па выніках гэтага года. У іншых краінах, у прыватнасці Расіі і Еўрасаюзе, спад ВУП чакаецца на ўзроўні 4-9 працэнтаў.
Урад хоча распаўсюдзіць бюджэтную падтрымку экспарту на невялікія прадпрыемствы
«Экспарт для нашай эканомікі — гэта фактычна ўмова выжывання, таму што цяпер як ніколі ўсе змагаюцца за рынкі. Таму экспарт, продажы — адзін з асноўных напрамкаў, на якім мы канцэнтруем увагу і адпаведным чынам адаптуем сістэму падтрымкі экспарту, у першую чаргу фінансавую», — сказаў Раман Галоўчанка.
Паводле яго слоў, цяпер падрыхтаваны прапановы па спрашчэнні як экспартнага крэдытавання, так і экспартнага страхавання. Гэта зроблена, каб як мага больш суб’ектаў гаспадарання маглі скарыстацца інструментамі бюджэтнай падтрымкі экспарту. «Цяпер у нас устаноўлены даволі высокі парог: трэба мець кантракт як мінімум на $200 тыс., каб прэтэндаваць на атрыманне экспартнага крэдытавання. Але ёсць шмат прадпрыемстваў, якія маюць больш дробныя кантракты, і яны таксама заслугоўваюць, каб дзяржава дапамагала ім у экспарце», — падкрэсліў кіраўнік урада.
Прэм’ер-міністр разлічвае, што ў бліжэйшы час гэтыя дакументы будуць адобраны, і тады дзяржава зможа больш актыўна фінансаваць экспарт малых арганізацый.
«Урад ставіць задачу істотна перафармаціраваць пэўныя інстытуты развіцця, адным з элементаў якіх з’яўляецца падтрымка экспарцёраў не толькі фінансава, але і інстытуцыянальна. Мы ставім задачу фактычна стварэння паўнацэннага экспартнага агенцтва, якое будзе займацца ўсім спектрам пытанняў падтрымкі экспарцёраў», — дадаў Раман Галоўчанка.
